پيشرفت صنعت خدمات مالي، رقابت شديد و انواع نوآوريهاي مالي امروزه باعث شده است که اين صنعت از پيچيدگيهاي خاص خود برخوردار گردد و در عين حال فرصتهاي مناسبي نيز براي بهره برداري فراهم آيد و آشنايي با مباحث مالي مي تواند زمينه ساز استفاده از اين فرصتها باشد.

هدف اصلي اين مقاله آشنا نمودن بيشتر خوانندگان عزيز شهروند با مباحث گوناگون سرمايه گذاري مالي بوده و تلاش نگارنده بر اين است که اين مطالب را به زباني ساده که براي همگان قابل درک باشد به رشته تحرير درآورد.

بديهي است دريافت انتقادات و پيشنهادات خوانندگان محترم کمک بسيار موثري در هدايت اين نوشته ها به سمت مفيد و کاربردي بودن مطالب خواهد داشت.

• سرمايه گذاري

سرمايه گذاري به زبان ساده عبارت است از خريد يک دارايي به اميد کسب درآمد يا افزايش قيمت در آينده و يا ترکيبي از اين دو مفهوم.

از ديدگاه اقتصادي، سرمايه گذاري عبارت است از خريد يک کالاي غير مصرفي که براي ايجاد درآمد يا ايجاد ثروت به کار مي رود. از ديدگاه مالي سرمايه گذاري عبارت است از خريد داراييهاي مالي به منظور کسب درآمد و فروش در آينده با قيمت بالاتر. ساخت يک کارخانه توليدي و ادامه تحصيل دو نمونه از سرمايه گذاري از ديدگاه اقتصادي و خريد سهام(stocks)، اوراق قرضه (Bonds) و املاک و مستغلات نمونه هايي از سرمايه گذاري از ديدگاه مالي هستند.

با نگاه دقيق تر به اهداف سرمايه گذاري، پنج هدف عمده براي سرمايه گذاري قابل شناسايي است که عبارتند از: اطمينان (حفظ اصل پول)، درآمد مستمر، رشد قيمت، استفاده از مزاياي مالياتي و قابليت نقد شوندگي (بازيافت سريع پول).

همانگونه که ذکر شد سرمايه گذاري عموما به دو شکل فيزيکي و مالي است و از آنجا که انواع سرمايه گذاري فيزيکي براي اغلب خوانندگان شناخته شده است لذا اين مقاله عمدتا بر سرمايه گذاري هاي مالي متمرکز مي شود.

به طور کلي سرمايه گذاري مالي عبارت از سرمايه گذاري در انواع اوراق بهادار، قراردادهاي مبتني بر اوراق بهادار و محصولات ارائه شده از سوي موسسات مالي نظير بانکها است که بنا به ماهيت خاص خود به پنج گروه قابل طبقه بندي مي باشند.

اين پنج گروه عبارتند از: اوراق بدهي (Debt)، سهام (Equity)، صندوقهاي سرمايه گذاري (Investment Funds)، ابزار مشتقه (Derivatives) و ساير سرمايه گذاريها. ويژگي هر يک از سرمايه گذاريهاي مزبور به شرح زير است:

اوراق بدهي: اين اوراق که اصطلاحا" ابزار بدهي (Debt Instruments) نيز ناميده مي شوند به طور رسمي قراردادي بين وام دهنده (سرمايه گذار) و وام گيرنده (فروشنده اوراق) به وجود مي آورند که در آن وام گيرنده تعهد مي کند اصل سرمايه گذاري و بهره مورد توافق را در تاريخ سر رسيد اوراق به وام دهنده پرداخت نمايد.

زمان اين قرارداد مي تواند از بسيار کوتاه مدت تا بسيار بلندمدت تغيير نمايد. اوراق قرضه (Bonds)، اوراق رهني (Mortgages)، اسناد خزانه (T-Bills) و اوراق بازرگاني (Commercial Papers) نمونه هايي از اين اوراق هستند.

معروفترين اين ابزار، اوراق قرضه مي باشد که توسط دولت فدرال، دولت استاني، شهرداريها، شرکتها و برخي مراکز مذهبي و آموزشي صادر مي شود. اوراق قرضه ممکن است از پشتوانه داراييهاي فيزيکي به عنوان وثيقه برخوردار باشد يا اينکه بر اساس اعتبار وام دهنده (دولت فدرال و ...) صادر گردد. اوراق قرضه اي که بر اساس اعتبار وام دهنده صادر مي شوند و وثيقه فيزيکي ندارند اصطلاحا Debenture ناميده مي شوند.

سهام: سهام عموما با واژه هاي Stock يا Share شناخته شده و نشاندهنده مالکيت دارنده آن در داراييهاي شرکت است. به طور کلي سهامدار يکي از شرکاي شرکت است که متناسب با ميزان سهم خود از سود شرکت سهم برده و بسته به نوع سهامي که در اختيار دارد ممکن است از حق راي در تصميم گيريهاي عمده برخوردار باشد.

سهام داراي انواع مختلفي مي باشد و سهامداران متناسب با نوع سهامي که در اختيار دارند از حقوق متفاوتي برخوردار هستند. سهام به طور کلي به دو دسته سهام عادي (Common Shares) و سهام ممتاز (Preferred Shares) تقسيم مي شوند.

سهام عادي به دارنده خود حق اعمال راي در مجامع عمومي شرکت را مي دهد و در صورت تقسيم سود (Dividend) توسط شرکت، دارنده سهام عادي سود دريافت مي نمايد.

در عوض سهام ممتاز بدون حق راي بوده ولي پرداخت مبلغ ثابتي از سود را در هر سال به دارنده آن تضمين مي نمايد و اين سود بايستي قبل از سود سهام عادي پرداخت شود. حتي در صورتي که شرکت به هر دليل ورشکسته شود سهام ممتاز نسبت به سهام عادي از اولويت بازيافت سرمايه برخوردار خواهند بود.

صندوقهاي (شرکتهاي) سرمايه گذاري: شرکتها يا تراستهايي هستند که به نيابت از مشتريان خود سرمايه گذاري نموده و سود يا زيان حاصل از اين فعاليتها مستقيما به سرمايه گذاران بازمي گردد و در اين ميان مديران صندوق هزينه هاي مديريتي دريافت مي نمايند.

اين شرکتها که Mutual Fund نام دارند با انتشار سهام که اصطلاحا Unit ناميده مي شود اقدام به جمع آوري منابع مالي و سرمايه گذاري در اوراق بهادار مي نمايند. ويژگي سرمايه گذاري در اين صندوقها در مقايسه با سهام، برخورداري از مديريت حرفه اي سرمايه گذاري مي باشد.

اين سرمايه گذاري براي آندسته از افرادي که دانش و فرصت سرمايه گذاري حرفه اي ندارند بسيار مفيد بوده و در مقايسه با سهام از ريسک به مراتب کمتري برخوردار است.

ابزار مشتقه: اين نوع سرمايه گذاري که از ريسک بالايي برخوردار است مناسب سرمايه گذاراني است که قدرت ريسک پذيري بالايي داشته و از دانش لازم نيز برخوردار باشند. اين نوع سرمايه گذاري عمدتا ابزاري هستند که به پشتوانه اوراق بهادار مالي نظير سهام يا شاخص سهام به وجود مي آيند.

اين ابزار به دليل پيچيدگي خاص خود در مقاله اي جداگانه مورد بررسي قرار خواهند گرفت ليکن در اينجا به طور مختصر به انواع ابزار مشتقه اشاره مي گردد.

ابزار مشتقه به دو دسته قراردادهاي اختيار معامله (Options) و قراردادهاي آتي (Futures) تقسيم مي شوند. قراردادهاي اختيار به دارنده آن اختيار (و نه اجبار) خريد يا فروش اوراق بهادار در زماني خاص با قيمتي خاص را مي دهد در حاليکه قرارداد آتي زمان، مقدار و قيمت معامله اي در آينده را از هم اکنون مشخص مي نمايد.

همانگونه که ملاحظه مي شود درک مفهوم ابزار مشتقه دشوارتر از ساير اوراق بهادار است و لازم است تا در موقع مناسب به آن پرداخته شود.

ساير سرمايه گذاريها: در سالهاي اخير معامله گران اوراق بهادار با کمک تکنيکهاي مالي ابزارهاي جديدي را به وجود آورده اند که ترکيبي از ابزارهاي سنتي سرمايه گذاري مي باشد.

از آنجا که به کمک اين تکنيکها ابزارهاي جديد ساخته مي شود لذا به اين فرايند اصطلاحا مهندسي مالي (Financial Engineering) گفته مي شود. ظهور محصولاتي نظير تراستهاي درآمدي (Income Trusts) يا صندوقهاي قابل معامله در بورس اوراق بهادار (Exchange Traded Funds = ETF) حاصل به کارگيري اين تکنيکها مي باشد.

• بازارهاي مالي

همانگونه که ذکر شد يکي از اهداف سرمايه گذاري در اوراق بهادار جنبه قابليت نقد شوندگي بالاي اين اوراق (به دليل وجود بازارهاي قانونمند) مي باشد. بازارهاي معاملات اوراق بهادار به دو دسته کلي بازارهاي حراج (نظير بورسهاي اوراق بهادار) و بازارهاي معامله گران (Dealers markets) تقسيم مي شوند.

در بازارهاي مبتني بر حراج، خريدار يا فروشنده قيمت و تعداد اوراق بهادار قابل فروش خود را در يک سيستم متمرکز کامپيوتري وارد نموده و سيستم کامپيوتري با تطبيق بهترين تقاضاهاي خريد و پيشنهادهاي فروش معامله را نهايي مي نمايد بنابراين معامله از طريق فرايند رقابت صورت مي گيرد در حاليکه در بازارهاي ديگر ممکن است اين سيستم متمرکز وجود نداشته باشد و قيمت عرضه و تقاضا توسط معامله گران عمده تعيين گردد.

در کانادا 4 بورس اوراق بهادار وجود دارد که عبارتند از:

1. Toronto Stock Exchange TSE که در آن سهام شرکتهاي بزرگ و با سابقه بالا، برخي ابزارهاي بدهي قابل تبديل به سهام، تراستهاي درآمدي و ETF معامله مي شود.
2. TSX Venture Exchange که در آن سهام شرکتهاي کوچک يا با سابقه فعاليت کم و برخي انواع اوراق قرضه معامله مي شود.
3. Bourse de Montreal که در آن انواع قراردادهاي اختيار و قراردادهاي آتي معامله مي گردد.
4. Winnipeg Commodity Exchange WCS که مخصوص داد و ستد انواع قراردادهاي آتي و اختيار کالاهاي کشاورزي مي باشد.

ممکن است بسياري از خوانندگان با شنيدن کلمه بورس به ياد سالنهايي بيفتند که جمع زيادي از کارگزاران با سرعت و شور و حرارت مشغول داد زدن و ارائه سفارش خريد و فروش در يک تالار بزرگ باشند که در و ديوار تالار با انواع مانيتورها با نمودارها و ارقام عجيب و غريب پوشيده شده است.

اين نوع تالارها در کانادا وجود ندارد و تمام معاملات از طريق سيستمهاي کامپيوتري مستقر در دفاتر مرکزي کارگزاران انجام مي شود به جز بورس Winnipeg که هنوز از تالار فيزيکي برخوردار است.

يکي ديگر از بازارهاي سرمايه گذاري که نامي از آن برده شده ولي مکاني براي انجام معاملات آن مشخص نشده است سهام شرکتهاي سرمايه گذاري (Mutual Fund) است. سرمايه گذاران براي خريد و فروش اين نوع سهام بايد با نمايندگان فروش Mutual Fund ارتباط برقرار نموده و از طريق اين نمايندگان اقدام به خريد يا فروش Mutual Fund نمايند.

• خريد و فروش اوراق بهادار

صنعت خدمات مالي در کانادا صنعتي بسيار قانونمند و منظم است و قانونگذار براي سهولت، دقت و کارايي خريد و فروش انواع اوراق بهادار قوانين و مقررات سختي وضع نموده است که بخش قابل توجهي از آن متوجه نمايندگان فروش و همچنين شرکتهاي عضو بورسهاي اوراق بهادار و شرکتهاي Mutual Fund مي شود.

اگر درصدد سرمايه گذاري در اوراق بهادار باشيد بايد به افراد يا شرکتهايي که از سوي نهادهاي قانون گذار مجوز خريد و فروش دريافت نموده اند مراجعه و درخواست خريد يا فروش خود را ارائه نماييد.

چنانچه تمايل به خريد سهام، اوراق قرضه، قراردادهاي اختيار يا قراردادهاي آتي داشته باشيد بايستي به يک مشاور سرمايه گذاري (Investment Advisor) مراجعه نماييد. اين افراد پس از گذراندن دوره هاي تخصصي و کسب مدارک مربوطه يک دوره آموزش جامع را گذرانده اند. کليه شرکتهاي مشاوره سرمايه گذاري عضو "موسسه مشاوران سرمايه گذاري- IDA " مي باشند.

آدرس اينترنتي موسسه مزبور www.ida.ca است. چنانچه مايل به داد و ستد قراردادهاي اختيار يا آتي مي باشيد مطمئن شويد که مشاور مزبور مجوز انجام چنين معاملاتي را دارد.

چنانچه مايل به سرمايه گذاري در Mutual Fund هستيد بايستي به شرکتهاي Mutual Fund يا نمايندگان آنان مراجعه نموده و پس از مشاوره لازم اقدام به سرمايه گذاري نماييد. کليه شرکتهاي Mutual Fund عضو "موسسه توزيع کنندگان Mutual Fund يا MFDA " مي باشند.

آدرس اينترنتي اين موسسه www.mfda.caاست. نمايندگان فروش Mutual Fund نيز پس از گذراندن دوره هاي تخصصي و آموزشهاي لازم مجوز ارائه مشاوره به سرمايه گذاران را دريافت مي نمايند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: