متفاوتي از ديدگاه‌هاي گوناگون براي آن بيان گرديده است.

کار آفرینی از دیدگاههای مختلف از جمله اقتصاددانان ،متخصصین علوم رفتاری،دانشمندان مدیریت و ... مورد بررسی قرار گرفته است ، مفهوم کارآفرینی ریشه در تفکر ،سطح تجزیه و تحلیل وزاویه دید افراد مختلف از ابعاد مکاتب اقتصادی،جامعه شناسی ،روان شناسی ،جمعیت شناسی و اندیشمندان مدیریت و... دارد. در این مقاله نیز سعی نموده ایم مفهوم کار آفرینی را از دیدگاه جامعه شناسی بررسی نماییم.

با توجه به اينكه بنيانگذار علم جامعه شناسي ، ابن خلدون ، فصل مبسوطي را به كار و شغل و اقتصاد و معيشت اختصاص داده و دركنار سياست و اقتصاد و دانش و مذهب و شهر نشيني و ساير قلمروها و نهادهاي اجتماعي حرفه و فن را از اركان علم عمران شمرده است ، پي مي بريم كه توجه به اهميت كار و اشتغال و تدبر در ابعاد و جايگاه آن در تاريخ انديشه و علم و فرهنگ ما ريشه دارد و بحث درباره اين موضوع چيزي نيست كه يكباره جامعه صنعتي براي ما به ارمغان آورده باشد.

جامعه شناسي كار كه به عنوان مطالعه جنبه هاي گوناگون گروههاي انساني كه براي اجراي كاري گرد هم جمع مي شوند مورد توجه مي باشد بايد به جامعه شناسي كارآفريني نيز كه با توجه به جوان بودن علوم اجتماعي موضوع جديدي مي باشد توجه خاصي نمود.

كار :

انسان موجودي اجتماعي يا به گفته ارسطو حيواني سياسي است كه حتي امروز هم با وجود تنوع مجموعه هاي اكولوژي و گوناگوني آهنگ حركت در پيشرفت فني و تحول در ساخت اجتماعي و سطح اقتصادي جوامع در زندگي به كار مي پردازد.كار را بايد يكي از ويژگيهاي زندگي نوع بشر به شمار آورد. (توسلي،1382؛8)

فرانسيس بيكن(francic bacon) كار و پيشه را " انسان به اضافه طبيعت " تعريف كرده است.به نظر كارل ماركس كار اساسا تغييراتي است كه انسان با استفاده از فنون در طبيعت به وجود مي آورد و طبيعت نيز بر انسان اثر مي كند و اورا تغيير مي دهد. ماركس در كتاب معروف خود ، سرمايه ، مي نويسد : " در نگاه اول كار عبارت از كنشي است كه بين انسان و طيعت به وقوع مي بيوندد " . (توسلي،1382؛10)

كار مجموعه اعمالي است كه انسان به كمك مغز، دست ، ابزار و ماشينها براي استفاده عملي از ماده روي آن انجام مي دهد و اين اعمال نيز متقابلا بر انسان اثر مي گذارد و او را تغيير مي دهد. (توسلي،1382؛10)

به نظر التون مايول و شاگردانش ، انسان در مقام حيوان اجتماعي ـ كه ويژگي اصيلش اشتغال به كار است ـ نمي توانند ماهيت خود را نشان دهد و شخصيتش را شكوفا سازد ، مگر در گروه كاري اي كه فعاليت حرفه اي خود را در آن انجام مي دهد . اگر " جامعه خوب" وجود دارد ، چنين جامعه اي را بايد در گروه كار جستجو كرد.بنابراين سر پرست واحد اقتصادي كارخانه يا اداره يا واحدهاي بهره برداري روستايي بايد همواره از استعداد و مهارتهاي اجتماعي ((social skills برخوردار باشد تا بتواند اعضا و كاركنان را براي هدفي كه دارند ، آماده كند و به قواعد و مقررات پايبند سازد و احساس امنيت لازم را در آنها به وجود آورد. (توسلي،1382؛26)

شغل :

منظور از شغل يا پست عبارت است از مجموعه وظايف و مسئوليت هاي مرتبط ، مستمر ومشخصي است كه به عنوان كار واحد شناخته مي شوند . استاندارد شغل عبارت است از ميزان يا تعداد واحدهاي كار كه از سوي كاركنان با مهارت متوسط و كيفيت قابل قبول و با روش معين در واحد زمان قابل انجام مي باشد.(رونق ،1380؛94)

كار آفريني :

نخستين گام جهت شناخت و تبيين درست هر مفهوم يا پديده، ارائه تعريف روشني از آن است. كارآفريني مانند ساير واژه‌هاي مطرح در علوم انساني هنگامي قابل تحليل و تبيين است كه بتوان تعاريف روشن و مشخصي از آن ارائه كرد. در مورد كارآفريني تعريف واحدي وجود ندارد و از ابتداي طرح آن در محافل علمي، تعاريف متفاوتي از ديدگاه‌هاي گوناگون براي آن بيان گرديده است.

واژه كارآفريني از كلمه فرانسوي Entreprendre به معناي " متعهد شدن " نشاُت گرفته اسـت. بنابـر تعريف واژنامه دانشگـاهي وبستر( webester new collegiate dictionary ) : كارآفرين كسي است كه متعهد مي شود مخاطره هـاي يك فعاليت اقتصادي را سازماندهي ، اداره و تقبل كند.(هزار جريبي،1387؛13)

نگاهي گذرا به سير تاريخي مفهوم و حوزه كار آفريني نشان مي دهد كه كارآفرين ابتدا فقط در حوزه موزيك مطرح بوده و كار آفرين در فرهنگ لغات آكسفورد 1897 ((oxford Dictionary ، رئيس يا مدير مؤسسه ملي موزيك تعريف شده است يعني كسي كه سرگرمي هاي موزيك را تدارك مي بيند.(صمد آقايي ،1382؛90)

در 1933 ، كارآفرين كسي قلمداد مي شد كه متقبل و موسس يك بنگاه اقتصادي باشد.(كوچران ، 1966؛90)

در فارسي اين اصطلاح ابتدا كارفرمايي و سپس كارآفريني ترجمه شد كه هر دو ترجمه خوبي از اين واژ‍ه نيستند ، بهتر بود كه اين واژ‍ه به ارزش آفرين ترجمه مي شد (احمد پور دارياني ،1380)

برخي از تعاريف كار آفريني :

كارآفريني به معناي به كارگيري مفاهيم و فنون مديريتي ، ابزارها و فرايند ها براي طراحي ، استاندارد سازي محصول و بنا نهادن كار بر پايه آموزش و سپس تحليل آن است.( آپتون و ديگران،1997؛5)

كارآفريني را فرايند شكار فرصت ها به وسيله افراد به طور انفرادي (كارآفرين مستقل) يا در سازمان ها (كارآفرين سازماني ) بدون در نظر گرفتن منابع موجود در اختيار آنها مي دانند.(رضائيان،1380؛84)

كارآفريني سازماني : فرآيندي است كه در آن محصولات يا فرآيند هاي نوآوري شده از طريق القاء و ايجاد فرهنگ كار آفرينانه در يك سازمان از قبل تاُسيس شده ، به ظهـور مي رسند . به تعريفــي ديگر : فعاليتهـاي كارآفرينانـه فعاليت هايي است كه از منابـع و حمـايت سازماني به منظور دستيابي به نتايج نـوآورانه برخـوردار مي باشد.
كارآفرين سازماني: كسي كه تحت حمايت يك شركت ، محصولات ، فعاليتها و تكنولوژي جديد را كشف و به بهره داري مي رساند.
كارآفريني : فرآينــدي است كه منجر به ايجــاد رضايتمندي و يا تقاضاي جديد مي گردد.كارآفريني عبارتسـت از فرآينـد ايجـاد ارزش از راه تشكيل مجموعهُ منحصر به فردي از منابع به منظور بهره گيري از فرصتها.

كارآفرين :

واژه كارآفرين از كلمهEntrepreneur (به معناي متعهد شدن) مشتق شده كه در اصل از زبان فرانسه به ديگر زبان‌ها راه يافته ‌است. انگليسي‌ها سه اصطلاح با نام‌هاي ماجراجو، متعهد و كارفرما را در مورد كارآفرين به كار مي‌بردند. از نظر آنها، كارآفرين كسي است كه متعهد مي‌شود مخاطره‌هاي يك فعاليت اقتصادي را سازماندهي، اداره و تقبل كند.( نعمت‌اللهي ،1384)

مطابق فرهنگ آريانپور ، كارآفرين به معناي متهور در اقدام به كارهاي مهم ، جسور، بي باك ، دل به دريا زن و پيش قدم در تاسيس شركت است.(كرباسي و ديگران،1381؛27)

كارآفرين فردي داراي ايده و نظري نو و جديد است كه از طريق فرايند تاسيس و ايجاد يك كسب و كار و قبول مخاطره، محصول يا خدمت جديدي را به جامعه خود معرفي كند.( احمد پوردارياني،1380)

فرد كارآفرين كسي است كه توانايي تشخيص و ارزيابي فرصت هاي كسب و كار را دارد و مي تواند منابع لازم را جمع آوري كرده و از آنها بهره برداري نموده و عمليات مناسبي را براي رسيدن به موفقيت پي ريزي كند.(مرديث ،1371؛1)

ويژگي‌هاي اجتماعي كارآفرينان

تا به حال ويژگي زيادي در خصوص كارآفرينان بيان شده است. همه كارآفرينان در صفات فردي يكسان نيستند اما ويژگي‌هاي عمومي در آنها وجود دارد كه عبارتند از:

ـ خوداتكايي و اعتماد به نفس

ـ خلاقيت و نوآوري

ـ هدف‌گرايي

ـ ريسك‌پذيري

ـ فرصت‌گرايي و فرصت‌شناسي

ـ آينده‌نگري و دورانديشي

ـ انعطاف‌پذيري

ـ اهل كار و عمل

ـ واقع‌بيني

ـ خود اتکایی از اولین خصوصیات یک کار آفرین می باشد. با کمک این نیرو کارآفرین می تواند به مبارزه با سختی ها بپردازد. بنابراین اگر كسي می خواهد کار آفرین باشد باید این توانایی را در خود تقویت کند.

- نیاز به انجام دادن و بدست آوردن از دیگر خصوصیات یک کارآفرین می باشد. اینگونه اشخاص بصورت دائم نیاز به آن دارند که محصول یا خدمتی را ایجاد کنند. از ساده ترین نوع آن مثلا" در فعالیت های خانگی گرفته تا پیچیده ترین کارهایی که ممکن است در تولید یک محصول یا خدمت به آن لازم باشد.

- استفاده از نهایت بهره وری از دیگر ویژگی های یک کارآفرین هست. یک کارآفرین همواره می خواهد از وقت خود بهترین استفاده را کند.

- تحمل ریسک از دیگر ویژگی های اینگونه افراد می باشد. یک کارآفرین می تواند ریسک ناشی از شکست را پذیرفته و تحمل کند. این ریسک ممکن است مالی یا حیثیتی باشد و یا از دست دادن بسیاری چیزها که مردم عادی در زندگی آنها را دارند، باشد.

- آنها شکارچی فرصت ها هستند. کارآفرین بسادگی می تواند میان یک اتفاق بدون خاصیت با دیگری که در دل آن فرصت شکوفایی نهفته است، تمایز قائل شود و دومی را شکار کند.

- نیاز به پیشرفت دائمی از دیگر ویژگیهای این افراد می باشد. حتی هنگامی که کارآفرین فعالیت اقتصادی را راه اندازی کرد متوقف نمی شود او علاقه دارد که همه روزه به پیشرفت های جدیدی دست پیدا کند.

- کارآفرین توانایی بالایی در کنترل خود دارد. تحقیقات نشان می دهد که اغلب کارآفرینان بیشتر از آنکه بتوانند محیط بیرون را کنترل و مدریت کنند بر خود تسلط دارند. اثر جنبی این خاصیت می تواند همان قدرت کنترل بر محیط نیز باشد.

- آنها همواره به هدف نگاه می کنند و شب و روز فکرشان رسیدن به هدف می باشد . دقت کنید که تمرکز بر هدف برای بسیاری از مردم دشوار است اغلب به کاری که در حال انجام دادن آن هستند فکر می کنند نه هدف.
كارآفرين ( مستقل ) : فردي كه مسئوليت اوليه وي جمع آوري منابع لازم براي شروع كسب و كار است و يا كسي كه منابع لازم براي شروع و يا رشد كسب و كاري را بسيج مي نمايد و تمركز او بر نوآوري و توسعه فرآيند ، محصول يا خدمات جديد مي باشد . به عبارت ديگر ، كارآفرين فردي است كه يك شركت را ايجاد و اداره مي كند و هدف اصلي اش سود آوري و رشد است . مشخصه اصلي يك كارآفرين ، نوآوري مي باشد.
كارآفرين شركتي : كارآفريني شركتي به مفهوم تعهد شركت به ايجاد و معرفي محصولات جديد و نظام هاي سازماني نوين است.
ويژگيهاي شخصيتي كارآفرينان : ديويد مك كللند از استادان روانشناسي دانشگاه هاروارد آمريكا كه اولين بار "نظريه روانشناسي توسعه اقتصادي" را مطرح نمود ، معتقد است كه عامل عقب ماندگي اقتصادي در كشور هاي در حال توسعه مربوط به عدم درك خلاقيت فردي است بنابر عقيده ايشان با يك برنامه صحيح تعليم و تربيت مي توان روحيه كاري لازم را در جوامع تقويت نمود ، به گونه اي كه شرايط لازم براي صنعتي شدن جوامع فراهم آيد.

جامعه شناسی و کار آفرینی

جايگاه جامعه شناسي اقتصادي به منزله حوزه اي تحقيقيي (inquiry) به آساني در علم جامعه شناسي مشخص شده است. اما در ميان غير جامعه شناسان ، منجمله اقتصاددانان، محيطي مرئي براي جامعه شناسي اقتصادي شناخته نشده است. آنها حتي نهادگرايان اقتصادي را نيز بخوبي بر نمي تابند. اما آيا مي توان به طور مثال با يك خانواده به مثابه يك كارگاه رفتار كرد؟ آيا يك پدر مي تواند مانند يك كار آفرين رفتار كند؟

تقريباً تمامي مطالعات تجربي در مورد كار آفريني در ارتباط با افرادي بوده است كه در بازارهاي رقابتي به فعاليت هاي سود آور مشغولند. علاقه ي اين تحقيقات بيشتر متوجه كار آفرينان تجاري موفق مي باشد.با اينحال فشار مبرم بر وسعت بخشيدن به مفهوم " كار آفرين "در وراي محدوده هاي تعريف شده ، مشكلاتي را در زمينه ي جامعه شناسي كار آفريني ايجاد مي نمايد.

كار آفريني چيست و كارآفرينان چه كساني هستند؟ همواره سوالاتي وجود دارد كه هيچگاه به پاسخ قطعي منجر نمي شود.احتمالاً به اين علت كه دانشمندان جامعه شناس از رقابتهاي معنايي لذت مي برند و يا بخاطر آن كه نيازهاي تحقيقات علمي آنها را تحريك مي كند تا همواره در شكار رابطه اي كامل ميان تعريف پديده و خود آن پديده باشد .

از يك طرف مفهوم " كارآفرين" مي تواند به هر فردي كه داراي كار مستقلي است اشاره نمايد، البته هنگامي كه بتوان نشان داد كه آن شخص ريسكي را پذيرفته ،منابعي را فراهم آورده ،ابتكار عملي از خود نشان داده و يا رفتار مستقلي را بروز داده است . در اينصورت " كار آفرين " هميشه با "فردي كه داراي شغل مستقل است هم معني مي باشد.اما اگر واقعاً چنين است چرا مدارس مديريت بازرگاني بين مديريت شاغل كوچك و مديريت شر كتهاي تازه تاسيس حد و مرزي قائل مي شوند( تفاوت بين مديريت و كار آفريني) ، و چرا بايد نويسندگان Wall street journal,Times, Forbes و ساير مجلات " كار آفرين " و " كار آفريني " را بيشتر مناسب برخي از دارندگان مشاغل آزاد و افرادي كه تعهد اتي را مي پذيرند ، بدانند تا براي ديگران.

کارآفرينی يک سبک زندگی است ،زندگی که در آن خواستن چيزی ، هنگامی خواستن بحساب می آيد که آن را بخواهیم و برای آن اقدامی بکنیم و توانستن هنگامی اتفاق می افتد که نمی توانم را فراموش کرده باشیم .زندگی که در آن بجز انديشه هيچ چيز کاملا در اختيار مان نيست و برای مسلمان ماندن بايد هر لحظه ايمانمان را تازه گردانیم .زندگی که برای بقا، در کسب و کار بايد حرف نويی برای گفتن داشته باشیم و بدون خلاقيت محکوم به فنا خواهیم بود .ضمن اينکه همواره نگران اين هستیم که مبادا اختراع هايمان وسيله ای تکامل يافته برای رسيدن به هدفی تکامل نيافته باشد.زندگی که در آن چيز تازه ای بدست نمی آيد مگر اينکه تازه ای برايمان کهنه شود. (صمد آقايي،1384)

كار آفريني قطع نظر از زمينه ي فرهنگي يا حرفه اي ، هر گونه نقشي را شامل مي شود كه مي تواند با توان ريسك پذيري ،ابتكار عمل ، فراهم آوردن منابع ونيز خود گرداني در ارتباط باشد.با چنين مفهوم گسترده اي ، ریسک "شرا كت " مي تواند تقريباً انجام هر منظوري را شامل شود.

کارآفرينی اجتماعی يعنی تخريب خلاق در سازو کارها، قوانين ،عرف و عادات و رسوم يا مناسبات و روابط اجتماعی. (صمد آقايي،1384)

کارآفرين کسی است که بتواند ارزشی را در جامعه خلق نمايد؛ چه ارزش مادی ، چه ارزش معنوی ، سياسی ، فرهنگی يا اجتماعی ، بنابراين کارآفرينان اجتماعی کسانی هستند که در صدد شناسايی و رفع نيازهای جامعه اند و در اين راه از اعتبار اجتماعی خود مايه می گذارند و برای رسيدن به هدف و ماموريت خود دست به ايثار و از خود گذشتگی می زنند . (صمد آقايي،1384)

انگيزه‌هاي اجتماعي مختلفي در كارآفرين شدن مؤثر مي‌باشند كه از جمله آنها: نياز به موفقيت، نياز به كسب درآمد و ثروت، نياز به داشتن شهرت، و مهمتر از همه نيازمندي به احساس مفيد بودن و استقلال طلبي را مي‌توان نام برد.

افراد از ويژگيهاي شخصيتي خاص و گوناگوني برخوردار مي‌باشند طبيعي است كه برخي از ويژگيهاي كارآفرينان متمايز و برجسته از ساير افراد است به طور مثال داشتن خلاقيت و نوآوري، دارا بودن قدرت تحمل ابهام، داشتن اعتماد بنفس و عزت نفس، آينده نگر و عمل گرا بودن، و فرصت شناس بودن. شيوه هاي پرورش اين ويژگيها متفاوت است.مطالعه و بررسي در زمينه اقدامات بعمل آمده در مورد موضوع كارآفريني در كشورهاي مختلف بيانگر آن است كه دانشگاهها در زمينه هاي آموزشي و پژوهشي پيشقدم بوده اند ولي فارغ التحصيلان بدون توجه و قصد بكارگيري آموخته ها و قدرت ابتكار خود در راستاي شروع كار و ارائه محصول و خدمت در بازار كار، چندان موفق نبوده اند.

خوشبختانه در سالهاي اخير در کشور ما مقوله کارآفريني مورد توجه قرار گرفته، با اين وجود اين مفهوم براي بسياري از دست اندرکاران و افراد جامعه ناشناخته و غريب است. شايد به همين دليل تاکنون برنامه ريزي و بسترسازي مناسبي در حوزه هاي اقتصادي، اجتماعي و نظام آموزشي کشور براي توسعه کارآفريني به ويژه در دانشگاههاي کشور صورت نپذيرفته است.

نتيجه گيري

روند تغییر و تحولات در جامعه امروزی آنچنان سریع و شتابان شده است که پیش بینی آینده مقدور نیست0 حرکت کشورها به سوی یکپارچگی در زمینه های اقتصادی و فرهنگی و پدیده جهانی شدن بر اقتصاد و الگوهای کسب و کار در سراسر دنیا تاثیر گذاشته شده است در سایه این تغییر و تحولات روند استخدام و معیارهای آن نیز در کشور ها در حال تغییر است به طوری که افراد مثل گذشته به دنبال استخدام مادام العمر و دائمی در یک شغل نیستند0 هم چنین در شرکتها و سازمانها نیز دیگر چنین فرصتهائی وجود ندارد0 ماهیت تغییر و تحولات در دنیای مشاغل وفرقه ها طوری است که نیاز منجر به کسب و دانش ومهارت جدید در هر شغلی ضروری به نظر میرسد0 از طرف دیگر جهانی شدن و انتشار سریع دانش واطلاعات در عرصه اقنصاد موجب رقابت بیشتر بین شرکتها شده است0 به همین دليل دولتها به این نتیجه رسیده اند که برای کسب موقعیت اقتصادی در عرصه ملی و بین المللی در عرصه خدمات و تولید محصولات در سازمانها و شرکتها نیاز مبرم به توسعه کار آفریی است که به عنوان عامل اصلی تغییر و محرک اصلی توسعه یعنی لوکوموتیوران توسعه ، حرکتهایی را آغاز کند که منجر به خلاقیت و نو آوری مستمر شود. این نوآوری به وجود نخواهد آمد ، مگر آنکه نهادهای مختلف زمینه و بستر آن را فراهم آورند .

كار در زندگي مردم اهميت بيشتري يافته است. حتي با توجه به اينكه نسبت زنان در نيروي كار حتي در بعضي از كشورها از مردان هم پيشي گرفته است. در اين ميان آينده كار هم تغييرات زيادي كرده است. شايد اين مساله امري عادي بنظر رسد كه بسياري هستند كه در دنياي جديد از كار و شغل خود احساس نارضايتي مي كنند. اما اگر به عمق نارضايتي ها نگاه شود مي توان ديد كه اتقاقاتي در ديناي شغل در حال وقوع است؟ علت اصلي عدم رضايت مردم از كارشان چيست ؟ چه تغييراتي در شغل و كار رخ داده است واثر اين تغييرات بر آدميان چيست؟

در اين مقاله نشان داديم كه بيشتر اين گونه سوالها به مسائل اجتماعي بر مي گردد و با بررسي اجتماعي كار و كارآفريني به اين سوالات جواب داد.

همانطور كه گفتيم کارآفرينان اجتماعی کسانی هستند که در صدد شناسايی و رفع نيازهای جامعه اند و در اين راه از اعتبار اجتماعی خود مايه می گذارند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: